Nöbetçi Eczaneler
Dünya Bankası, dünya ticaretinin aksama tehlikesi arttıkça artan enerji fiyatları, daha yavaş büyüme ve daha yüksek enflasyon konusunda yeni bir uyarı yayınladı.
Pazartesi günü ise İngiltere Avam Kamarası’nda Rishi Sunak’ın Birleşik Krallık ve ABD’nin Yemen’deki Husi bölgelerine düzenlediği hava saldırıları hakkında yapacağı açıklama öncesinde, Dünya Bankası’ndaki ekonomistler krizin artık daha yüksek faiz oranlarına, daha düşük büyümeye, kalıcı enflasyona ve daha büyük bir artışa yol açma tehdidinde bulunduğu öne sürülüyor.
Yemen’de İran destekli isyancılara yönelik ikinci gece saldırılarının ardından Başkan Joe Biden, ABD’nin Tahran’a “iyi hazırlandığımızdan eminiz” şeklinde özel bir mesaj gönderdiğini söyledi. Cumartesi günü Camp David’e giderken Beyaz Saray’ın bahçesinde gazetecilere konuşan Biden, daha fazla ayrıntıya girmedi.
Bununla birlikte. Yemen’in İran destekli Husi isyancıları, Gazze’deki askeri harekatından dolayı İsrail’e karşı intikam olduğunu söyledikleri Kızıldeniz’deki gemilere yönelik saldırılarını artırıyor.
Karşı saldırılar artıyor
Biden yönetimi ve müttefiklerinin grubun tekrarlanan saldırılarının sonuçlarına katlanacağı konusunda uyarmasının ardından ABD ve Birleşik Krallık, Yemen’deki çok sayıda Husi hedefine yönelik saldırıları ciddi bir şekilde artırdı.
Husi saldırıları, dünyanın en büyük denizcilik ve petrol şirketlerinden bazılarını, dünyanın en önemli deniz ticaret yollarından birinden geçişi askıya almaya zorladı; bu, potansiyel olarak küresel ekonomide yeni bir şoka neden olabilir.
Husilerin İran tarafından silahlandırıldığına ve eğitildiğine inanılıyor ve saldırılarının İsrail’in Hamas’a karşı savaşını daha geniş bir bölgesel çatışmaya dönüştürebileceğinden korkuluyor.
Husiler ve Yemen’deki iç savaş
Ensarallah (Allah’ın Destekçileri) olarak da bilinen Husi hareketi, yaklaşık on yıldır süren Yemen iç savaşının bir tarafıdır. 1990’larda lideri Hüseyin el-Husi’nin, Şii İslam’ın Zeydizm adı verilen asırlık bir alt mezhebi için dini bir canlanma hareketi olan “İnanan Gençlik”i başlatmasıyla ortaya çıktı.
Zeydiler yüzyıllar boyunca Yemen’i yönetmiş ancak 1962’deki iç savaştan sonra iktidara gelen Sünni rejim tarafından marjinalleştirilmişlerdi. El-Husi hareketi, Zeydileri temsil etmek ve radikal Sünniliğe, özellikle de Suudi Arabistan’daki Vehhabi fikirlerine direnmek için kuruldu. En yakın takipçileri Husiler olarak öne çıktı.
Yemen’deki iç savaş, 2014 yılında Husi güçlerinin başkent Sana’ya saldırıp uluslararası alanda tanınan ve Suudi destekli hükümeti devirerek bir iç savaşı tetiklemesiyle başladı. Çatışma, 2015 yılında Suudi liderliğindeki koalisyonun Husileri geri püskürtmek amacıyla müdahale etmesiyle daha geniş bir savaşa dönüştü.
Sekiz yıl sonra koalisyon, Yemen’in büyük bir kısmını kontrol altında tutan Husileri yerinden etmeyi başaramadı. Nihayet 2022’de ateşkes imzalandı, ancak altı ay sonra sona erdi. Ancak savaşan taraflar tam ölçekli çatışmalara geri dönmedi.
Ateşkesten bu yana Husiler kuzey Yemen’in büyük bölümünde kontrollerini sağlamlaştırdı. Ayrıca Suudilerle savaşı kalıcı olarak sona erdirecek ve ülkenin yöneticileri olarak rollerini güçlendirecek bir anlaşmaya varmak istiyorlar
Yemen’de son durum
Savaş dünyanın en kötü insani krizlerinden birini ateşledi, yüzbinlerce kişinin ölümüne neden oldu ve ülkenin bazı kısımlarını kıtlığa sürükledi.
Dünya Gıda Programı, Yemen’de şu anda 17 milyon kişinin gıda sıkıntısı yaşadığını söylüyor ve insani durum ile gıda ve diğer önemli malzeme eksikliğinin “milyonlarca insanı açlık ve ölüme daha da yaklaştıracak potansiyele sahip olduğu” uyarısında bulunuyor.
BM’ye göre bugün 24 milyondan fazla insan (nüfusun %80’inden fazlası) insani yardıma ve korumaya ihtiyaç duyuyor. Yaklaşık 3 milyon insan evlerinden oldu, yüzbinlerce insan işini kaybetti ve nüfusun yarısından fazlası artık aşırı yoksulluk içinde yaşıyor.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) 2021 tarihli bir raporuna göre, çatışmalarda yaklaşık 377 bin kişi öldü; bunların yarısından fazlası yiyecek, su ve sağlık hizmeti eksikliği gibi çatışmayla bağlantılı dolaylı nedenlerden öldü.
Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA), şu ana kadar Yemen’in insani finansman ihtiyaçlarının yalnızca %38,9’unun karşılandığını ve 2,7 milyar dolarlık bir finansman açığına hala ciddi şekilde ihtiyaç duyulduğunu söylüyor.
Husilerin müttefikleri
Husiler, iç savaşın kızışması ve Suudi Arabistan’la rekabetin yoğunlaşması nedeniyle 2014 yılında gruba yardımını artırmaya başlayan İran tarafından destekleniyor. Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi’nin 2021 tarihli bir raporuna göre İran, gruba diğer şeylerin yanı sıra deniz mayınları, balistik ve seyir füzeleri ve insansız hava araçları (İHA’lar veya dronlar) için silah ve teknoloji sağladı.
Husiler, İran’ın “Direniş Ekseni”nin bir parçasını oluşturuyor; bu, İslam Cumhuriyeti tarafından desteklenen bölgesel milislerden oluşan İsrail ve Batı karşıtı bir ittifak. Husiler, Gazze’deki Hamas ve Lübnan’daki Hizbullah’ın yanı sıra, son haftalarda İsrail’e saldırı düzenleyen İran destekli üç önde gelen milislerden biri.
Tahran son olarak geçen hafta Cuma günü ABD-İngiltere’nin Husilere yönelik saldırılarını kınadı ve bunun uluslararası hukukun ihlali ve dikkatleri Gazze’deki savaştan başka yöne çekme girişimi olduğunu söyledi.
YARIN: Houthiler ne kadar güçlü? Dünya ekonomisi nasıl etkileniyor?
Pınar Tarcan
- Bu makale n-ost işbirliği ile “Competative Narratives” projesi kapsamında hazırlanmıştır.